کلاس آزاد تیزهوشان ارائه کننده محتوای آموزشی از ابتدایی تا دانشگاه ،
درس ششم فارسی ( اخلاق پسندیده )
اوّل دست و دهن پاک کند ، آن گاه به کنار خوان حاضر آید و چون بر خوان بنشیند ، دهان فراخ باز نکند و لقمه بزرگ نگیرد ، بلکه اعتدال نگاه داردو طعام نبوید و نگزیند و اگر طعام اندک بود آن را بر دیگران ایثار کند و در لقمه ی دیگران نظر نکند و پیش از دیگران دست باز نگیرد ، بل اگر سیر شده باشد ، تعلّلی می آرد تا دیگران نیز فراغ شوند و اگر درمیان طعام به آب حاجت افتد ، به شتاب نخورد و آواز از دهن بیرون نیارد و چون خلال کند ، اگر درمیان جمعی بود ، در خلال کردن توقف کند .
در هنگام غذا خوردن ابتدا فرد باید دست و دهان خود را بشوید و بعد در کناره سفره حاضر شود ، لقمه های خود را بزرگ نگیرد تا دهانش را بیش از اندازه باز نکند بلکه لقمه هایش در اندازه متوسط باشد وغذارا بو نکند و قسمت های خوب غذارا تنها برای خودش نگذارد و اگر غذا کم است طوری غذا برای خود بکشد که به دیگران بیش از او برسد و در لقمه های دگران دقیق نشود و قبل از دیگران دست از خوردن بر ندارد حتی اگر سیر شده است آرام غذا خوردن را ادامه دهد تا دیگران نیز غذای خود را تمام کنند اگردر بین غذا خوردن به آب احتیاج پیدا کرد ، آب را آهسته بخورد و و هنگام خوردن غذا و نوشیدن آب از دهان خود صدا خارج نکند و اگر خواست از خلال دندان استفاده کند دقت کند که این کار را دربین جمع انجام ندهد .آداب سخن گفتن
آدمی باید که بسیار نگوید و سخن دیگری به سخن خود ،قطع نکند و چیزی را که غیر از او پرسند ، جواب نگوید .اگر کسی به جواب مشغول شود و او به جوابی بهتر از او قادر باشد ، صبر کند تا آن سخن تمام شود . سخنی که با او می گویند، تا تمام نشود به جواب مشغول نگردد .از غیبت ودروغ گفتن خودداری کند .باید که شنیدن او از گفتن او بیش تر بود، از حکیمی پرسیدند که چراشنیدن تو از گفتن تو زیادت است ؟
گفت : زیرا که مرا دو گوش داده اند ویک زبان ، یعنی دو چندان که می گویی ، می شنو .
انسان نباید زیاد سخن بگوید و سخن دیگران را با حرف خود قطع نکند وجز زمانی که از او چیزی می پرسند پاسخ ندهد . اگر کسی در حال پاسخ به سؤالی است و او جواب را بهتر بلد است صبر کند تا شخص اول صحبت را خود را کامل کند . وقتی چیزی به او می گویند صبر کند تا سخن گوینده تمام بشود بعد پاسخ بدهد . غبیت نکند و دروغ نگوید . باید بیشتر از آنکه حرف می زند گوش کند . از حکیمی پرسیدند چرا تو بیشتر از آن که حرف بزنی گوش می کنی
گفت : چون به من دو گوش و یک زبان داده اند و این به این معنی است که دوبرابر آن چه حرف میزنی گوش کن .
دادند دو گوش و یک زبانت ؛ ز آغاز …. یعنی که دو بشنو و یک بیش مگوی
از ابتدای آفرینشت به تو دو گوش و یک زبان داده اند و این به آن معنی است که دوبرابر آن مقداری که حرف میزنی گوش کن .
(خواجه نصیرالدین توسی ، اخلاق ناصری ، با اندکی تغییر )زیان های زبان
بدان که آفات زبان بسیار است و زیان های آن بیشمار ؛ از این است که ثواب خاموشی و فواید آن بی نهایت بود .و هرکه خاموشی اختیار کند ، رستگار شود . و از رسول – صلی الله علیه وآله – پرسیدند که کدام عمل فاضل تر؟زبان از دهان بیرون آورد و انگشت بر آن نهاد ، یعنی خاموشی ! و فر مود که بیشتر خطاهای فرزندان آدم در زبان وی است . وگفت هر که به خدای تعالی و به قیامت ایمان دارد ، باید که جز از سخن خیر نگویید یا خاموش نشیند .
آگاه باش که آسیب های زبان بسیار است و ضرر های آن بی شمار است . به همین دلیل است که ثواب سکوت و فایده ی های آن بسیار زیاد است .هرکسی که سکوت کند رستگار می شود . و از پیامبر اکرم – سلام خدا بر او و خاندانش – پرسیدند که چه کاری از همه کار ها بهتر است ؟ زبانش را از دهان بیرون آورد و انگشت خود را بر آن گذاشت ، یعنی سکوت . و فرمود که بیشتر اشتباهات انسان ناشی از زبان اوست . گفت هرکس که به خداوند بلند مرتبه و روز قیامت باور داشته باشد باید که همیشه سخنانی که می گوید راست ودرست باشد و یا اینکه سکوت کند . (ملّاادهم عزلتی خلخالی ، لطائف المواقف )
1- چند مورد از آداب طعام خوردن را بیان کنید؟
شستن دست دهان قبل ازغذا خوردن . لقمه بزرگ بر نداشتن . بو نکردن غذا . بی صدا غذا خوردن .استفاده نکردن از خلال دندان در جمع .تمام نکردن غذا قبل از دیگران . اگر غذا کم بود طوری غذا بکشد که به دیگران بیشتر برسد .
2- چرا کسی که جواب بهتری می داند باید صبر کند تا پاسخ دیگران تمام شود ؟
چون باید احترام کسی که سخن می گوید را نگه داشت .
3- چرا بیشتر خطاهای فرزند آدم در زبان اوست ؟
زیرا از قدیم گفته زبان کوچک است اما گناهانش بزرگ . گناهانی چون غیبت ، تهمت ، دروغ گویی ،توهین ، خبر چینی و …. با زبان انجام می شود .
شیر خدا
علی آن شیر خدا شاه عرب ………….. الفتی داشته با این دل شب
حضرت علی که دارای لقب اسدالله است در راه خدا مانند شیر شجاع می جنگید و در میان اعراب برترین مرد بود با تاریکی شب انس داشت .
شب زاسرار علی آگاهست …………….دل شب محرم سّر الله است .
شب از راز های علی آگاهی دارد تاریکی شب محرم رازهای الهی است.
شب شنفته است مناجات علی ……………جوشش چشمه ی عشق ازلی
شب دعاها و راز و نیاز های علی با خداوند را شنیده است که مانند چشمه ای همیشگی در وجود او می جوشیده است .
کلماتی چو دُرّ آویزه ی گوش …………… مسجد کوفه هنوز مدهوش
سخنان آن حضرت را باید مانند مروارید(گوش واره) به گوش آویزان کرد وهمیشه در ذهن داشت سخنانی که خوبی آن ها هنوز در گوش مسجد کوفه مانده و اورا از خود بی خود کرده است.
فجر تا سینه ی آفاق شکافت …………. چشم بیدار علی ، خفته نیافت .
خورشید از افق بالا آمد و تاریکی را از میان برداشت ولی علی را همچنان مشغول عبادت وبیدار دید.
ناشناسی که به تاریکی شب ………………. می برد شام یتیمان عرب .
علی آن کسی است که چهره ی خود را می پوشاند تا ناشناس بماند ودر تاریکی شب برای یتیمان عرب شام به در خانه هایشان می برد .
عشق بازی که هم آغوش خطر ……………. خفت در خوابگه پبغمبر .
علی آن عاشقی است که به خاطرعشق الهی خطر کرد و شب به جای پیغمبر در رختخواب او خوابید .( اشاره به واقعه ی هجرت پیامبر )
آن دم صبح قیامت تاثیر……………….. حلقه ی در ،شد از او دامن گیر
در آن سحر گاه که به شهادت رسید و عظمت شهادتش مانند قیامت بود حلقه ی در دامن او را گرفت تا به مسجد نرود .
دست در دامن مولا زد در………………. که علی بگذر و از ما مگذر
در، دست به دامان علی شده و از او خواهش کرد که صرف نظر کن و از من عبور نکن و به مسجد نرو .
شب روان ، مست ولای تو علی …………. جان عالم به فدای تو علی
شب زنده داران عبادت کننده بی خود شده و شیفته ی دوستی تو هستند .جان همه عالم به فدای تو بشود علی .
بخوان وبیندیش
«سعدی » می گوید « وقتی به جهل جوانی بانگ بر مادرم زدم ، دل آزرده به کنجی نشست و گریان همی گفت : مگر خردی فراموش کردی که درشتی می کنی »
سعدی می گوید : در جوانی از روی نادانی با مادرم بلند صحبت کرد ، مادرم دلش رنجید و در گوشه ای نشت و با گریه به من گفت : مگر کودکی خودت رافراموش کردی که با من بدرفتاری می کنی و با تندی حرف می زنی .
گر از عهد خردیت یاد آمدی ……………. که بیچاره بودی در آغوش من
چنانچه زمان کودکیت را که ناتوان بودی و من تو را در آغوش می گرفتم و مواظبت می کردم به یاد می آوردی .
نکردی بر این روز بر من جفا ……………. که تو شیر مردی ومن پیر زن
اکنون که تو مانند شیر قوی شدی و من پیرزنی ضعیف ، به من ستم نمی کردی و با من بدرفتاری نمی کردی .« محمود پوروهاب ، مرام خوبان »
معنی واژه ها
آداب = جمع ادب / خوان = سفره / فراخ = زیاد – وسیع / اعتدال = میانه روی / نظر نکند= نگاه نکند / نگزیند = دست چین نکند – انتخاب نکند / تعلّل = درنگ / ایثار کند = ببخشد/ فراغ = آسوده / حاجت = نیاز / زیادت = بیشتر / می شنو = بشنو / آفات = جمع آفت /ثواب = کارخوب / خاموشی = در اینجا سکوت / فوایده = جمع فایده / اختیار کند = انتخاب کند / فاضل تر = برتر / تعالی = بلند مرتبه / الفت = دوستی – انس / مَحرَم = رازدار /ازلی= همیشگی – جاوید / دُرّ = مروارید / آویزه = آویخته / مدهوش = سرگشته / فجر =طلوع / آفاق = کناره های آسمان / خفته =خوابیده/ شب روان =شب زنده داران بر ای عبادت / وِلا =محبت -ولایت/الله اکبر = خدابزرگتر است / ابهت = شکوه – عظمت / شأن =مقام / مقرر داشته = لازم شمرده – تعیین کرده / اُ ف = صدای که برای ابراز نا رضایتی گفته می شودمانند آه / بانگ = فریاد / کریمانه = با بخشندگی / پاس = در اینجا به معنی سپاس / ارائه = نمایش / تواضع = فروتنی / آزرده = رنجیده / خردی = کوچکی / درشتی= تندی کردن / جهل = نادانی / جفا = ستم
بنویسیم
1- با توجه به متن درس ، جمع کلمه های مفرد زیر را بنویسید.
لون ——–> الوان
عضو ——> اعضا
بیگانه —–> بیگانگان
آفت ——–> آفات
حس ——-> حواس
2- با افزودن « بی » یا « نا » مانند نمونه ، مخالف کلمات زیر را بنویسید.
مثال : بی مهر ، ناخوش
اصالت ——-> بی اصالت
نهایت ——-> بی نهایت
اختیار——–> بی اختیار
سازگار ——> ناسازگار
مهربان ——> نامهربان
رحم ———> بی رحم
عدالت ——-> بی عدالت
شنوا ——–> ناشنوا
مرتّب ——–> نا مرتّب
کران ——–> بی کران
امن ———> نا امن
انتها ——–> بی انتها
3- چند نمونه از رفتار های پسندیده ای را که بیش تر دوست دارید ، بنویسید.
املا
1-با توجه به معنی جمله زیر کلمات مناسب خط بکشید.
الف) یقین دارم که ( صواب — ثواب ) خاموشی ، بی نهایت است .
ب) اول دست ودهن پاک کند ، آنگه به کنار ( خوان — خان ) حاضر آید.
2-کلمه های هم خانواده را در جدول زیر مرتب کنید.
عامل – حافظ – مجموع – معتدل – حفاظت – مقطّع – عملیات – تعدیل – تجمّع – محفوظ – جامعه – قاطع – اعمال – متعادل – جمع
حفظ —–> حافظ – حفاظت – محفوظ
جماعت—> مجموع – تجمّع – جامعه – جمع
عمل —–> عامل – عملیّات – اعمال
قطع —–> مقطّع – قاطع
اعتدال —> تعدیل – متعادل
3- کلمات دو نقطه ای را از بند نخست درس ، بیابید و بنویسید .
خوردن – دست – خوان – آید – فراخ – باز – نکند – لقمه – اعتدال – نظر – سیر – تعلّل – فارغ – نخورد
نگارش
1- با استفاده از کلمه های زیر ، یک بند در مورد « آداب سخن گفتن » بنویسید .
زبان – غیبت – پاسخ – سخن – میهمانی – مراقبت
2- جمله های زیر را با نثر ساده بنویسید.
تعلّلی می آرد تا دیگران نیز فراغ شوند —> درنگ می کند تا دیگران نیز کار خود را تمام کنند.
دو چندان که می گویی ، می شنو —> دوبرابر مقداری که صحبت می کنی ، گوش کن.
هرکه خاموشی اختیار کند ، رستگار می شود —> هر کسی که بیشتر سکوت کند ، رستگار می شود.
کارگاه نویسندگی
شرح حال نویسی
یکی از راه های تمرین در نویسندگی ، نوشتن شرح حال است . در شرح حال نویسی به این نکته ها توجه می شود : زمان و محلّ تولد محلّ زندگی ، ویژگی های اخلاقی و جسمی ، وقایع مهم زندگی و …
1- شرح حال خودرا در یک بند بنویسید ( خودرا معرفی کنید )
دانش آمور عزیز این فعالیت شخصی است.
2- بعد از یک مهمانی ، ظرف ها در آشپزخانه درباره ی آداب غذا خوردن مهمان ها در حال صحبت هستند . گفت و گوی آن ها را در یک بند ، بنویسید.
بشقاب به چنگال گفت : بهتر بود که به اندازه ای که قصد خوردن داشتند برای خود غذا می کشیدند و نیز بهتر این بود که پس از اتمام غذا اطراف سفره را کمی پاکیزه می کردند و با ذکر سپاس از خداوند این وعده غذایی را به پایان می رساندند .
3- ضرب المثل ( کم گوی و گزیده گوی چون درّ ) با کدام قسمت درس ارتباط دارد ؟ مفهوم آن را در یک بند توضیح دهید .
مربوط به بخش «آداب سخن گفتن است »
هنگام صحبت کردن باید مختصر و مفید صحبت کرد .امّا در همان صحبت مختصر باید به گونه ای صحبت کنیم که تمام مقصود خود را برسانیم.
با تشکر ویژه از خانم پروین دشتی نژاد پور
http://teacher1384.blogfa.com/
http://bist.mihanstore.net/product.php?id=1737
خوبهههههههههههههههههههههههه
عالییییییییییییییییییییییییییییییی بوددددددددددددددددد